Erkeği göz alıcı derecede sarı ve kanatları siyah renkli, gagası pembedir. Dişisi erkeğine benzer ancak gagaya yakın siyahlıktan yoksundur ve göğsün siyah noktalıdır. birçoğunun renkleri daha yeşil, kuyruk sokumları sarı, kanatları koyu renk ve alt tarafları açık renktir. Genç erkekler dişilerine çok benzerler ama bir tek gagalarından ayırt edilir.Gagaları pembedir.

Yaşam alanı

İlkbaharda Türkiye'ye gelip, sonbaharda Afrika’ya döner. Ormanlarda, bahçe ve parklarda yapraklarını döken yaşlı ağaç tepelerinde yaygın olarak bulunur. Uçuşu derin kanat vuruşları ile hızlıdır. Sesi gür ve flütümsüdür ve kısa perde değişiklikleri içerir ‘ii-lo-vi’ ya da ‘viiidl-o’; ötüşü ise pes ve serttir ‘şaaak’.

Üreme

Bitki liflerinden ördüğü yuvasını ağaçların çatallı dallarının arasına kurar. 3-4 yumurta yumurtlar. Kuluçka süresi 14-15 gün kadardır. Bu devrede erkek dişisini yuvada besler.





GÖKNAR KARGASI

Özellikler

Bayağı alakargadan daha iricedir, daha iri bir gagası ve ibikisiz, ince yapılı bir başı vardır. Tüylerde bütün gövdede çikolata-kahve baskın gelerek beyaz nokta ve çizgileri örter. Kanatlar ve kuyruğun yukarı kısmı yeşilimsi-mavi bir parlaklıkta, gerçekte siyahtır.

Beslenme

Kuşların en önemli yiyecek kaynağı, tohumlar, çeşitli çam fıstıkları, genellikle de soğuk iklim çam türlerinin kozalakları, dantel ağacımeyveleri ve fındıklardır. Fındıklar genellikle kalın gagalarıyla kabuklarını kırabildikleri meyvelerdir ancak sert kabuklu olanlarını ayaklarıyla tutarak ve gagasını bir keski gibi kullanarak açarlar. Artan tohumları, daha sonra kullanmak üzere her zaman depolarlar. Bu yüzden, Avrupa'da özellikle Alplerde insan eliyle yokedilmiş Pinus cembra gibi çam ağaçlarının yeniden oluşmasına katkıda bulunurlar.

Değişik böcek türleri, kuş yumurtaları ve yuvaları, hayvan kapanlarına konulmuş etler ve oltaya konulmuş balıklar, bu tür tarafından alınır. Bu kuşlar, eşek arıları, ve yabanarısı yuvalarını da larvalarını bulmak için eşeler.

Yuva

Yuvalarını herzaman kullandıkları bölgede erkenden yaparlar, böylece önceki sonbaharda depoladıkları fındıkları bulurlar. Göknar kargası, göç etmez fakat, konifer besini azaldığı zamanlarda alanının dışına çıkarak geçici besin temin edebilir.

Yuva genellikle yüksek bir konifer içine (bazen geniş yapraklı ağaçlara) ve güneşli tarafa inşa edilir. Normalde 2-4 yumurta yuvada bulunur ve kuluçka süresi 18 gündür. Çiftlerden her ikisi de genç yavruyu genellikle tam olgunlaşıncaya kadar, 23 gün boyunca beslerler. Yavru aylarca ailesiyle kalır ve onlardan zorlu çevre koşularında hayatta kalması için gerekli temel yiyecek depolama tekniklerini öğrenir.

Sesleri, bayağı alakargaya benzer biçimde, gürültülü ve kaba, "kraak-kraak-kraak-kraak" şeklindedir.

Yayılış

Göknar kargası, İskandinavya'da doğudan batıya, Avrupa'nın kuzeyinde Sibirya'ya, Asya'nın doğusu, Japonya'ya kadar olan açık kozalaklı ormalarda geniş bir dağılım alanına sahiptir.





SARI GAGALI DAĞ KARGASI

Fiziksel özellikleri

Kırmızı gagalı kargayla yakın akrabadır ve onunla aynı siyah parlak tüy ve kırmızı bacak görünümündedir. Ancak, sarı gagalı dağ kargasının uzun, kıvrık gagası, kırmızıdan çok sarıdır.

Kuş, yaklaşık 36-39 cm uzunluğunda ve 65-74 cm genişliğindedir. Kırmızı gagalı kargaya göre daha uzun kuyruklu ve daha kısa kanatlıdır. Yüzmeye benzer basit bir uçuşu vardır.

Yaşam şekli

Bu kuş, çoğunlukla sürü oluşturur ve korkusuzdur. Sesi, "zrrrrr" şeklinde ve kırmızı gagalı kargadan biraz farklıdır.

Yiyeceğini çoğunlukla yazları böcekler, ağaç çilekleri ya da artık etler oluşturur. Kışları özellikle kayak bölgelerinde görülür, mağara ya da uçurum kenarları bu kuşun yuvasının olduğu yerler olarak görülebilir.

Dağılımı

Genellikle Avrupa'nın yüksek dağlarında, Alplerde, orta Asya ve Hindistan'a kadar olan bölgelerde yaşar. Alanının içinde yerleşiktir. Tarih öncesi buz çağında Avrupa'da yaşamış alt türleri Pyrrhocorax graculus vetus olarak adlandılır.





KIRMIZI GAGALI DAĞ KARGASI

Özellikleri

Sarı gagalı kargayla (Pyrrhocorax graculus) yakın akrabadır ve onunla aynı siyah parlak tüy ve kırmızı bacak görünümündedir. Bu kırmızı bacak ve gagasıyla diğer kargalardan ve kuşlardan ayırt edilebilir.

Kuş, yaklaşık 37-41 cm uzunluğunda ve 68-80 cm kanat genişliğindedir. Sarı gagalı kargaya göre daha kısa kuyruklu ve daha uzun kanatlıdır. Yüzmeye benzer basit bir uçuşu vardır. Sık sık evcilleştirildiği görülür.

Dağılımı

İngiltere, İrlanda, Güney Avrupa, ve Akdeniz, Alpler ve Orta Asya'nın dağlık kesimleri, Hindistan ve Çin kuşun yerleşim bölgelerini oluşturur. Tür, kendi alanının içinde yerleşiktir. Tarih öncesi buz çağında Avrupa'da yaşamış alt türleri Pyrrhocorax pyrrhocorax primigenius olarak adlandılır.





BAYAĞI ALAKARGA

Bayağı alakarga (Garrulus glandarius), kargagiller (Corvidae) familyasındankanat lekeleri mavi ve beyaz, kuyruk sokumu beyaz, kuyruğu siyah bir kuştürü.

Uçuşta beyaz kanat paneli, kuyruk sokumu ve siyah kuyruğu ile hemen tanınır. Genellikle tek başına ya da küçük gruplar halinde bulunur, ilkbahar gösterilerinde daha büyük gruplar oluşturabilir. Ormanlar, meyve ve zeytin bahçeleri, büyük parklar, bahçeler, bazen de şehir parklarında gözükür.





AVRUPA SAKSAĞANI

Özellikleri

Kuyruğu uzun ve sivri, giysisi ise göz alıcı derecede siyah ve beyazdır. Başı, sırtı ve göğsü mat siyah; omuzları ve alt tarafı beyazdır. Kanatları parlak çelik mavisidir; ancak kanatlarını açtığında uçlarının oldukça beyaz olduğu görülür. Kıçı ve kuyruk sokumu siyah, kuyruğu parlak yeşil ve mordur. Güçlü, hızlı ve düzgün kanat çırpışları ile uçuşu süratlidir. Sesi gür bir "çak çak çak çak".^[1]

Kültürde saksağan

Saksağanın Avrupa kültüründe onu çok yönlü hurafelerle çevreleyen ortaklığı vardır. Genellikle konuşulan, kuşun mutsuzluk ve probleme ortaklığıdır. Bu belki de onun çok iyi bilinen huysuzluğu kadar, kaba sesi ve parlak objeleri çalma eğiliminden olabilir. Türk deyimlerinden biri de şöyledir: "Dam başında saksağan, vur beline kazmayı!"





BAYAĞI KUZGUN

Özellikleri

1,5 metreye yaklaşan kanat açıklığı sayesinde onu bir yırtıcı kuş sanabilirsiniz. İri ve uzun gagası, baklava biçimli kuyruğu, onu uçarken tanınmasını sağlar. Vücudundaki tüm tüyler siyah, boyun altı tüyleri diktir.  Yerleşik ve gezici kuşlardır. Boyları yaklaşık 64 cm'dir. 3-6 arası yumurta yumurtlarlar. Kuluçka süreleri 12 gün, yavru kuşların uçma süreleri 16 gündür. Gagaları kalın, çok kuvvetli ve siyahtır. Ötüşleri, uçarken "korrk" şeklinde, uyarı içinse "rrab, klong" şeklindedir. Uçarken kuyrukları kama şeklinde durur. Basit, çalı çırpıyla yaptıkları yuvalarını ağaçların ya da kayalıkların üzerine yaparlar. Sürü oluştururlar ve bir arada bulunmayı severler. Kendilerinden daha kuvvetli olan kuş türlerine saldırabilirler.

Kuzgunların zekasıyla ilgili anlatılan çok sayıda öykü duyulabilir; çünkü kargagiller içinde en akıllı kuşlar oldukları düşünülmektedir. Bunda, oyunculuklarının ve akrobasi yeteneklerinin yanı sıra, çeşitli sorunlarla çözüm üretebilme özelliklerinin de katkısı büyüktür. Sorunlarını çözümlerken doğada bulunan materyallerden de yararlanmaları zekalarının ne denli gelişmiş olduğunun kanıtıdır. Kuzgunlar aynı zamanda hırsız kuş olarak da bilinirler. Bunun nedeni dişilerini etkilemek için özellikle parlak, peyaz ve mavi renkteki nesneleri yuvalarına taşımalarıdır.

Beslenme

Böcekler, solucanlar, midyeler, balıklar, bitkisel maddeler ve tohumları besin olarak tüketirler.

Dağılımları

Palearktik'de yaygındırlar. Türkiye'nin her yerinde bulunabilen yerleşik kuşlardır. Fundalıklarda, daha çok ormanlık, dağlık kesimlerde ve hayvan yetiştirilen yerlerde bulunurlar.





EKİN KARGASI

Özellikleri

Genelde tek başlarına bulunmazlar. Ekin kargalarının belirgin özelliklerinden biri, gagalarının ve yüzeylerinin gri tonlu olmasıdır.Yuvalarını toplu yuvalar şeklinde yaparlar.

Beslenme

Ekin kargalarının temel besinleri solucanlar, böcekler, böcek larvaları ve tohumlardır. Tarlalarda ekinlere zararlı olabilecek böcekleri yerken, bir yandan da ekinlere zarar verdikleri için genellikle çiftçiler tarafından pek hoş karşılanmazlar.





LEŞ KARGASI

Fiziksel özellikleri

Leş kargasının tüyleri yeşil ya da morumsu parlayan siyahdır, fakat parlaklık ekin kargasına kıyasla daha yeşilimsidir. Gaga, bacaklar ve ayaklar siyahtır. Diğer alttürünün başı ve göğsü siyahtır ve yine aynı boydadır. Bayağı kuzgundan boyunun 48-52 cm. olmasıyla ayırt edilibilir. Fakat ekin kargasıyla sık sık karıştırılır.

Kuşun gagası kalınca ve daha kısa görünümdedir, yetişkin ekin kargalarının burun delikleri açıkken, leş kargalarında bütün yaşlarda burun delikleri kalın-kısa tüylerle kaplıdır.

Beslenme

Leş kargası da diğer leş yiyiciler gibi, leşleri, yakalayabildiği bütün küçük hayvanları yer, yumurtaları çalar.

Üreme

Leş kargaları, büyük yuvalarını genellikle uzun ağaçların tepesine ya da daha çok tercih ettikleri uçurum kenarlarına, eski binalara ya da direklere yaparlar. Yuvalar, yerde ya da yere yakın olabilir. Yuvada 4-6 kahverengi-mavi ya da yeşil noktalı yumurta bulunur. Dişiler 17-19 gün kuluçkaya yatalar. Erkek dişileri besler. Yavrular 32-36 gün tüyleri çıkıncaya kadar beslenirler.

Sesi

Ekin kargasıyla ayırt edilmesinde en önemli faktör sesleridir, ekin kargası daha yüksek tonda kaaa diye bağırırken, leş kargası daha gırtlaktan, titreşimli ve derin olarak kraa diye sesler çıkarır. Leş kargası gürültücüdür, herhangi bir ağacın tepesinde tünerken, üç ya da dört kez kısa diziler şeklinde ve duraksayarak bağırır.

Dağılımı

Tür, batı ve Orta Avrupa, C. orientalis türüyle birlikte doğu Asya'da bulunur. Genellikle ekin kargaları toplu halde yaşarlar fakat, leş kargaları tekildirler.





BAYSĞI SIĞIRCIK

Fiziksel özellikleri

Yaklaşık 19-22 cm boylarında, 94 gram ağırlığında bir kuştur. Yazları vücutları tamamen yeşil-mor ışıltılı siyah, kışları özellikle baş ve vücudün alt taraflarında belirgin beyaz beneklidir. Gaga sarı, ayaklar kırmızı renklidir. Genç kuşlar kahverengidir.

Yaşam şekli

Ülkemizin her tarafında her mevsim görülen yerli kuşlardır. Ormanlık ve ağaçlık olan heryerde rastlanırlar. Göç mevsimlerinde bazı bölgelere ve ağaçlara yüzlercesi birden konar.

Böceklerle, bazen meyve ve tohumlarla beslenirler.

Yuvalarını kovuklara ve duvar deliklerine sap ve kökler kullanarak yaparlar. 4-7 yumurta bırakırlar. Kuluçka süreleri 12-13 gün, yavruların uçma süresi 14-17 gündür.

Ötüşleri "çirr-spett" şeklindedir.





ALA SIĞIRCIK

Ala sığırcık (Sturnus roseus), ötücü kuşlar takımından, sığırcıkgiller familyasına ait bir kuştürü.

Özellikleri

Erginlerde baş, ense boyun, gerdan, kursak, kanatlar ve vücudun yanları siyah, sırt, omuz ve karın pembedir. Başta, geriye yatık bir tepelik vardır. Gaga sarı, ayaklar sarımsıdır. Ülkemizde özellikle Doğu anadolu bölgesinde; Van, Ağrı, Iğdır taraflarında görülür.

Üreme mevsiminde kayalık bölgelerde kaya diplerine yuva yaparlar.





ORMAN TIRMAŞIK KUŞU

Orman tırmaşık kuşu (Certhia familiaris), ötücü kuşlartakımından bir kuştürüdür.

Avrupa'nın ılıman kesimlerinde ve Asya'nın bazı bölgelerinde görülürler. Tırmaşık kuşugillerden bir türdür.

Yaklaşık 12,5 - 14 cm boyunda, küçük, üst kısmı çizgili kahverengi, alt kısmı beyaz kuşlardır. Uzun, kalın bir kuyruğu vardır, kuyruk tüyleri ağaç kovuklarına girmesine yardımcı olur. Kuşun gagası uzun ve kıvrıktır.





BAHÇE TIRMAŞIK KUŞU

Fiziksel özellikleri

Boyları yaklaşık 13 cm.'dir. Baş kahverengi, başın üst kısmı, boyun ve sırt tarafı, boyunda, orta da beyaz, kuyruk sokumu kırmızımsı, kanat telekleri kahverengi, üzerinde beyaz benekler vardır. Kuyruk telekleri çatallı ve kahverengidir. Karın kısmı beyazımsıdır. Gaga ve ayaklar kahverengidir.

Yaşam şekli

Ülkemizin batı ve kuzeybatı bölgelerinde görülen yerli kuşlardır. Geniş yapraklı ağaçlarda, parklarda, bahçelerde, nadiren iğne yapraklı ormanlarda bulunurlar. Böceklerle, kışın tohumlarla beslenirler. Yuvalarına 6-8 yumurta bırakırlar. Kuluçka süreleri 11-13 gün, yavruların uçma süreleri 15-17 gündür. Ötüşleri "sri,ti, lu-ti" şeklidedir.





BAYAĞI DUVAR TIRMAŞIK KUŞU

Bayağı duvartırmaşık kuşu (Tichodroma muraria), duvartırmaşık kuşugiller ailesinden, gagaları oldukça uzun ve aşağı doğru kıvrık olan küçük bir kuş cinsidir.

Özellikleri

Boyları 18 cm kadardır. Erkeğin baş ve sırt tarafı kül renginde, kanadın kısa ve orta tüyleri kırmızı, uçma tüylerinin kaide yarısı kırmızı, uç yarısı siyahdır. İlk dört uçma tüyünde beyaz benekler vardır. Kuyruk telekleri siyah, en dıştakilerinin uç kısımları beyazdır. Gerdan ve kursak siyah, karın kısmı ise gridir. Dişide kursak ve gerdan kısmı tamamen siyah değildir.

Orta, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde bulunan yerleşik kuşlardır. Yüksek dağların kayalık bölgelerinde yaşarlar. Kışın daha alçaklardaki harabe yerlerde bulunurlar. Böceklere beslenirler. Yuvalarına 3-5 yumurta bırakırlar. Kuluçka süreleri 13-14 gün, yavruların uçma süreleri 17-20 gündür. Ötüşleri "tih, tiü" şeklindedir.





EV SERÇESİ

Özellikleri

Uzunluğu 14 cm, rengi uzaktan bakıldığında grimsi kahverengidir. Ama erkekler yakından bakıldığında oldukça canlı renkleri ile dikkat çeker. Tepelerinde kızıl kahverengi tüylerle sınırlanmış gri bir bölge, gerdan ve göğüslerinde siyah bir leke vardır. Siyah leke büyüdükçe serçenin saygınlığı artar.Dişiler ve gençlerin tüyleri daha soluk renkli, alt bölümleri ise lekesizdir.

Üreme

Bayağı serçe sıcak bölgelerde hemen hemen tüm yıl boyunca üreyebilir. Saçak altlarına, duvar çıkıntılarına, oyuklara, ağaç ve çalılara çırpıdan yaptıkları oldukça özensiz yuvalarını tüy ve yünle döşer, bu yuvaya 4-9 yumurta bırakırlar.

Dağılımı

Anavatanı Avrasya ve Kuzey Afrika olmakla birlikte olmakla birlikte Güney Amerika dışında yeryüzünün hemen her yerine götürülmüştür. Kuzey Amerika'da ilk kez 1852'de New York'un Brooklyn semtindeki bir mezarlığa getirilmiş, yüz yıl geçmeden tüm kıtaya yayılmıştır. Bayağı serçe insanlarla iç içe yaşayan, büyük küçük tüm yerleşim birimlerinde, tarlalarda ve bahçelerde görülebilen bir türdür.





SÖĞÜT SERÇESİ

Söğüt serçesi (Passer hispaniolensis), serçegiller (Passeridae) familyasından bir serçetürü.

Palearktik, Etiyopyen ve Oryantal bölgelerde yaşar. Ama Avrupa'da yalnız İber Yarımadasında ve Balkalar'da görülür. Türkiye'de ise akarsu vadilerinde, çalılıklarda ve açık alanlarda yaşar.

Erkeklerin göğsündeki siyah leke bayağı serçeninkinden daha geniştir. Ayrıca yanlarında kalın siyah çizgiler bulunur. Tepesi orman serçesinin ki gibi kızıl kahverengidir.





ÇALI SERÇESİ

Çalı serçesi (Passer moabiticus), serçegiller (Passeridae) familyasından Türkiye'nin yalnız Adana, Hatay ve Gaziantep illerinin sınırları içinde kalan küçük bir bölgede üreyen serçetürü.

Türkiye'de yaşayan öbür serçelerden daha küçük yapılı olan bu türün uzunluğu 12 cm'dir.

Erkeklerin tepesi, ensesi, boyun yanları mavimsi gri rengi ile dikkat çeker.





ORMAN SERÇESİ

Orman serçesi (Passer montanus), serçegiller (Passeridae) familyasından Türkiye'de görülen bir serçetürü.

Holarktik ve Oryantal bölgelerde yaşayan bu tür, Türkiye'nin kuzey kesimlerde ürer. Bayağı serçe kadar yerleşim birimlerine bağlı değildir. Orman içlerinde de yuva kurabilir. Birbirine benzeyen erkek ve dişinin tepesi ve ensesi kızıl kahverengi, göğsündeki siyah leke küçüktür. Ayrıca yüzünün yanlarında da birer siyah benek bulunur. Boyları 12.5–14 cm kadardır.





SARI GERDANLI SERÇE

Sarı gerdanlı serçe (Petronia xanthocollis), serçegiller (Passeridae) familyasından bir serçetürü.

Boyu yaklaşık 12 cm.'dir. Başında çizgi bulunmaz. Kanatta kırmızı kahverenggi omuz beneği ve iki açık renkli bant bulunur. Gaga siyahtır. Dişiler daha mat renklidir. Besinleri tohumlardır. Göçmen kuşlardır. Kulukça süreleri 12 gün, yavruların uçma süresi 16 gündür. Ötüşleri "çip çip çiyok çiyok" şeklindedir.





KAYA SERÇESİ

Kaya serçesi (Petronia petronia), serçegiller (Passeridae) familyasından bir serçetürü.

Avrupa ve Asya'nın güney kesimleri ile Kuzey Afrika'da yaşar. Türkiye'nin hemen her yerinde görülür. Yaşama ortamı genellikle kayalık yerlerdir. Bazen yuvası yıkıntılar arasında, küçük yerleşim birimlerinde ve ekili alanlardaki ağaç kovuklarında bulunur.

Bu türün erkek ve dişisi bayağı serçenin dişisine benzer. Ama tepelerinde grimsi kahverengi, bunun yanlarında daha koyu renkli birer bant vardır.





BATAKLIK BAŞTANKARASI

Özellikleri

Baş ve boyun parıltılı mavi-siyah, çene ve yukarsı beyaz kenarlı siyah tüylerle kaplıdır. Yanaklar boyunun arkasına kadar beyaz, sırt hafif yeşilimsi küllü kahverengi, kıç kahvemsidir. Ensedeki bu farklılıkla Çam baştankarasından ayırt edilir.

Kanatlar ve kuyruk grimsi-kahverengidir ve kanatlar üzerinde bandlar bulunur. Alt kısımlar grimsi-beyaz, ve yan taraflar ışıltılıdır. Gaga siyah ve keskin kenarlı, bacaklar kurşunidir.

Parlayan mavimsi-siyah başıyla ve köşeli kuyruğuyla çam baştankarasından ayırt edilebilir. Cinsler birbirine benzerdir ve mevsimsel olarak değişmezler, genç olanlar daha mat renklidir.

Boy yaklaşık 11,5 cm'dir. Kanat açıklığı 60-70 mm'dir.

Dağılımı

Avrupa'nın ılıman kesimlerinde kuzey Asya'da yerleşik olarak yaşar. Kuzey İspanya'da da görülür. İrlanda ya da diğer soğuk kuzey ülkelerinde yoktur. Çoğunlukla yerleşik kuşlardır, göç etmezler.

Bataklık baştankarası, adına uygun olarak nemli ve bataklık olan yerlerde bulunduğu gibi, kuru ağaçlıklar, ekili bahçeler de bulunabilir.

Beslenme ve Yuva

Besin olarak sebzeler ya da hayvanları tüketirler; tırtıllar, diğer böcekler, örümcekler ve çeşitli tohumlar. Bu baştankaratürü yiyeceğini kış için depolar.

Yuva, bazen yerdeki bir deliğe, çoğunlukla çürümüş ağaç oyuklarına yapılır. Yuvasnı önce küçük bir delik olarak yapar, daha sonra ise genişletir. Bu delik bir kaç santimetreden 10 metreye kadar çıkabilir. Yün, kıl, tüy ve yosunun hepsini birlikte kullanarak yuvasını yapar.

Yuvaya 5-9 arası yumurtayı Nisan ya da Mayıs aylarında bırakır ve kuluçkaya yatar





DAĞ BAŞTANKARASI

Dağılımı

Güneydoğu Avrupa ve güneybatı Asya'da dağılım gösterirler. Balkan yarımadasının kuzey kesiminden, Yunanistan'dan İran'a kadar olan bölgede görülürler. Türkiye'nin heryerine yayılmış göçmen ve yerleşik kuşlardır. Ormalık dağ ve vadilerde bulunurlar.

Özellikleri

Boyları 14 cm'dir. Göz hizasından itibaren başın üstü ve ense siyah, sırt, kanat üstü ve kuyruk grimsi-esmer kahverengidir. Açık grimsi olan uçma tüylerinin kenarları beyazımsı gri, başın yanları ve gerdanın altından itibaren bütün karın beyaz, çene ve gerdan siyahtır. Ayaklar ve gaga esmer-mavidir.

Beslenme ve Yuva

Besin olarak böcekler, tırtıllar vb. hayvanlar tüketilir.

Yuva eşle birlikte yapılır,yosun kullanılmaz. Bol miktarda kök, sap ve dal parçası, kokulu bitki yaprakları, tüy ve kıl giibi yumuşak maddeler kullanılır. Yuvaya 4-9 yumurta

bırakılır. Kuluçka süresi 13 gün, yavruların uçma süresi 22 gündür.





ÇAM BAŞTANKARASI

Çam baştankarası (Parus ater), baştankaragiller (Paridae) familyasından 11 cm uzunluğunda bir baştankaratürü.

Başı kara, yalnız yanakları ve ensesi ak, vücudu boz ve kirli sarıdır. Başta kıyı bölgeleri olmak üzere, Türkiye'nin her yerindeki iğneyapraklı ve karışık ormanlarda bulunur.




MAVİ BAŞTANKARA

Özellikleri

Mavi baştankaraların 12-14 cm kanat açıklığı, 12 cm'ye varan vücut uzunluğu ve 11 g ağırlığı vardır. Kuyruk, kanat ve başın üstü mavi, alın ve yanaklar beyaz, sırtı yeşil, karnı ise tümüyle sarıdır. Gencinde yanaklar beyaz değil sarıdır. Gerdanı ile gagası arasında gözü kapatan siyahımsı mavi ince bir bant bulunur. Ayrıcı gaga ile göğüs arasında siyah bir bant vardır. Heyecanlandığı zaman, ensesindeki kısa tacı kalkar.

Dağılımı ve yaşam alanı

Mavi baştankara Avrupa, Asya ve kuzeyde batı Afrika boyunca bulunur. Anayurdunda baştankaralar, yaprak döken ormanlar ile park ve bahçelerde yaşar. Türkiye'de yıl boyunca bütün bölgelerde görülür.

Beslenme

Küçük böcek, örümcek, meyve ve tohumlarla beslenir. Mavi baştankaralar, ağaçlarda yiyecek arar, kışın besin kıtlığında yerde beslendiği de olur. Erkekler iki dişiyle yuva kurduğu kaydedilmesine rağmen genellikle tek eşlidir.

Üreme

Yumurtlama zamanı tırtılların bolluğuna göre değişir. Yuva, fincan şeklindedir, yosun ve ottan yapılır, saç, tüy ve yünle ile etrafı iyice sarılır. Bir ağaç veya duvardaki bir delikte yuva kurar. Dişi yuvaya Nisan'da 7-13 adet yumurta bırakır. 12-16 gün boyunca kulaçkaya yatar ve bu süre boyunca erkek onu yuvada besler. Yumurtadan çıkan yavrular her iki ebeveyn tarafından beslenir. Bazen bir yılda iki defa yuva kurdukları görülür.

Ötüşü

Ötüşü tek parçalı ve cıvıltılıdır. Gezinirken seeseedu ve cherrrr errri gibi sesler çıkarır. Bahardaki sesi neşeli tsee tsee tsu tsuhuhu'dur.





BÜYÜK BAŞTANKARA

Büyük baştankara (Parus major), baştankaragiller (Paridae) familyasından bir baştankaratürü.

Başı koyu mavi-siyah, yanağındaki beyazlık ovaldir. Siyah gıdısı sarı renkli alt tarafının ortasına kadar geniş bir çizgi şeklinde uzar (erkeğinde geniş, dişisinde dardır). Sırtı yeşil, kanatları gri-mavi, kanat çizgisi beyaz, kuyruğu gri-mavi ve beyaz kenarlıdır. Sesleri değişken ve kafa karıştıcı bir ‘pink pink’, çii-vity’, azarlayan bir ‘çi-çi-çi’. Ötüşü gürdür ‘tii-çeer tii-çeer’ ya da ‘ti-tiçeer ’Çok nadir olarak 'kız-bik' 'kız-bik'diye öttükleri de görülür.





BAYAĞI UZUNKUYRUK

Bayağı uzunkuyruk (Aegithalos caudatus), uzunkuyrukgiller (Aegithalidae) familyasından uzunkuyruklu, küçük gagalı ve yumuşak tüylü bir kuştürü.

Çalılık ve ormanlık yerlerde yaşar, genellikle ağaçlarda avladıkları böceklerle beslenirler. Ağaç dallarında ve çalılara yaptıkları kalın duvarlı, kubbe biçimli yuvalarının yandan tek giriş deliği vardır.

Başı tümüyle beyaz ya da siyah şeritli, gövdesinin üst bölümleri siyah şeritli, gövdesinin üst bölümleri siyah ve pembemsi tüylü olan bu türün toplam 16 cm'lik uzunluğunun yaklaşık yarısını kuyruk bölümü oluşturur.





BAYAĞI ÇİFT KUŞU

Bayağı çit (ya da çıt) kuşu (Troglodytes troglodytes), çit kuşugiller (Troglodytidae) familyasından bir kuştur.

9-10 cm boyunda ormanlar, dere kıyıları ve parklarda yaşayan, Türkiye ve Avrupa'daki en küçük kuşlardan biridir. Kalkık kuyruğu sayesinde kolayca tanınır. Ötüşü, gür ve şakımalıdır. Rahatsız edildiğinde tıkırtıya benzer bir ses çıkarır.





BAYAĞI SIVACI KUŞU

Bayağı sıvacı kuşu (Sitta europaea), sıvacı kuşugiller familyasına ait bir kuş türü.

Avrupa'da park ve bahçelerde yaşarlar. Uzunlukları 14 cm. kadardır. Yuvalarınıağaç kovuklarına yaparlar. Böcekler ve tohumlarla beslenirler. Kuyrukları kısadır. Güçlü gaga ve ayaklara sahiptirler. Vücudunun üst kısmı mavi-gri renkte olup, siyah göz çizgisine sahiptirler. 5-8 kadar yumurta bırakırlar. Yumurtaları beyaz ve üzeri kırmızı beneklidir. Ötüşleri tekrarlayan tui tui tui sesleri şeklindedir. Yaptıkları yuva sadece kendilerinin girebileceği kadar bir açıklık içerir ve serttir.





KAYA SIVACI KUŞU

Kaya sıvacı kuşu (Sitta neumayer), sıvacı kuşugiller familyasına ait bir kuş türü.

Güneydoğu Avrupa'da kayalıklarda görülür. Gözleri boyunca uzanan kalın bir çizgi gibi görülen siyah tüyler vardır. Türkiye, Sırbistan, Yunanistan ve İran'da görülürler. Yazın böcek ve örümcekler kışın ise bunlara ilaveten tohum ve salyangozlarla beslenirler. Boyları 13.5 cm kadardır. 4-10 yumurta bırakırlar, beyaz yumurtalarının üzerinde sarı benekler vardır.





KIZIL KUYRUK ÖRÜMCEK KUŞU

Kızıl kuyruklu örümcek kuşu (Lanius isabellinus), örümcek kuşugiller familyasına ait bir kuş türü. Büyük böcekler, küçük kuşlar, tarla fareleri ve kertenkeleler gibi canlılarla beslenirler. Kuyrukları kırmızı renklidir.





KIZIL SIRTLI ÖRÜMCEK KUŞU

Kızıl sırtlı örümcek kuşu (Lanius collurio), örümcek kuşugiller (Laniidae) familyasından yüksek çayırların, fundalıkların ve çalılık arazilerin küçük, güzel ve kahverengi sırtlı örümcek kuşutürü.

Daha çok göze çarpmayacak şekilde çalılıkların yanlarında, çitlerin ya da alçak parmaklık tellerinin üzerinde oturur. Gagası oldukça kalın, başı yuvarlak, kanat uçları ve kuyruğu uzundur. Erkeği göze çarpıcıdır, başı mavi-gri, maskesi koyu siyah, sırtı pas kızılı-kahverengi, kuyruk sokumu gri, kuyruğu siyah ve yanları beyaz, alt tarafı pembedir. Dişisi daha kahverengidir, başı mat gri-kahverengi, yanak lekesi koyu, alt tarafı rimsidir ve çok ince yarımay şeklinde kahverengi çizgiler vardır. Kuyruğu koyu kahverengidir. Gencinin üst tarafı kahverengi ve koyu renk çizgili -diğerlerinden biraz daha fazla çizgilidir-, skapular tüyleri sırtı gibi (daha gri olan genç kızıl başlı örümcek kuşunda olduğu gibi daha beyaz değil), alt tarafı beyazımsı ve gri çizgili, kuyruğu koyu renkten pas kızılı-kahverengiye kadar değişir. Sesi sert tonlu bir ‘çii’; ötüşü zayıf, şakımalı ve gıcırtılı bir gevezelikten ibarettir.





UZUN KUYRUKLU ÖRÜMCEK KUŞU

Uzun kuyruklu örümcek kuşu (Lanius schach), örümcek kuşugiller familyasına ait bir kuş türür. Gri renkte, küçük bir örümcek kuşudur. Ama kırmızımsı-kahverengi kenarlarıyla çok uzun bir kuyruğu vardır. Gaga ve bacaklar siyahtır.





KARA ALINLI ÖRÜMCEK KUŞU

Kara alınlı örümcek kuşu (Lanius minor), örümcek kuşugiller familyasına ait bir kuş türü.

Dik duruşlu, uzun kuyruklu ve uzun kanatlı bir örümcek kuşudur. Açık gri, siyah ve beyaz renklidir. Alnında boydan boya uzanan geniş ve siyah bir maske vardır; kanat lekesi büyük ve beyazdır. Alt tarafı parlak pembedir. Ergeninin üst tarafı çizgili, alnı gridir ve gagasından gözünün gerisine dek uzanan bir maskesi vardır. Gagası kalındır. Kanat uçları kuyruk dibine kadar uzanır. Avının arkasından kovalar ya da yere iner, gösteri uçuşu sırasında yuvasının bulunduğu alanın üzerine havada asılı kalır. Sesi pes bir "tıça-tıça". Alçak fundalıklarda ve tarmsal arazilerde bulunurlar.





BÜYÜK ÖRÜMCEK KUŞU

Büyük örümcek kuşu (Lanius excubitor), örümcek kuşugiller familyasına ait bir kuş türü. Boyları 22-26 cm kadardır. Vücudunun üst kısmı gennellikle gri renklidir. Göz ve yanakların yukarısında beyaz bir çizgi vardır bunun yanısıra çene de beyazdır. Gözün üzerinden geçen ve boydan boya uzanan siyah bir çizgi vardır.





KIZIL BAŞLI ÖRÜMCEK KUŞU

Kızıl başlı örümcek kuşu (Lanius senator), örümcek kuşugiller familyasına ait bir kuş türü.

Büyük böcekler, küçük kuşlar, tarla fareleri ve kertenkeleler ile beslenirler. Erkekleri siyah-beyaz tüyleri ve kestane rengi taçlarıyla gözalıcıdır. Dişi ve genç kuşlarda üst kısımlar kahverengidir.





BOZKIR ÖRÜMCEK KUŞU

Bozkır örümcekkuşu (Lanius meridionalis), örümcek kuşugiller familyasına ait bir kuş türü.

Form L.m. meridionalis, güney Avrupa ve kuzey Afrika'da yerleşiktir. Büyük örümcek kuşundan ufakça daha küçük ve daha koyudur ve kuru açık ülkeyi tercih ederler.

Form L.m. pallidirostis, merkezi Asya'da ürer ve tropikal bölgede kışlar. Lanius meridionalis veya büyük örümcek kuşundan çok daha solukturlar ve bazen ayrı bir tür L. pallidirostis olarak ayrılırlar. O da, seyrek bitki yaşamıyla daha verimsiz habitatları tercih eder.

Orta-boyutlardaki bu kuşlar, büyük böcekler, küçük kuşlar, kemirgenler ve kertenkeleleri yerler.

Kuş tüyü farklılıklar dışında genellikle büyük örümcek kuşuna benzerler. Göçmen doğu form genellikle sonbaharda, batı Avrupa'da büyük Britanya dahil, seyrek bir serseridir.

KARA KIZILKUYRUK

Özellikleri

14 cm uzunluğundadır. Erkek kırmızı kuyruğu ve beyaz kanat beneği dışında tümüyle siyah, dişi ise kırmızı kuyruğu dışında boz kahverengidir.

Üreme

Kaya yarıklarına yapılan yuvaya dişi dört-altı yumurta bırakır.

Dağılımı

Avrupa, Kuzey Afrika ve Asya'nın batı kesimlerinde yaşayan bu kuşlar daha çok kayalık bölgelerde, yamaçlarda, harabelerde ve kimi zaman da yerleşim birimlerinde bulunurlar. Kara kızılkuyruk Anadolu'nun dağlık, kayalık bölgelerinde yıl boyunca görülür.





BAYAĞI KIZILKUYRUK

13-14,5 cm boyunda, oldukça yepelek, ürkek ve sakıngan bir kuştur; çoğu zaman dikelip kuyruğunu kıpırdatarak kuyruğundaki tipik kızıllığı ifşa eder. Erkeğin, alında ve kaşüstü bölgesinde beyaz şeritli, boğazına doğru inen siyah maskesi vardır; takke ve sırt düz kül rengine çalan boz, gerdanı turunca çalan kızıl olur; son baharda bu canlı renkler çoğu zaman devetüyü renginde zıhlarla belirsizleşir. Erkek kızılkuyruğun başka bir kuşla karıştırmak güçtür. Türkiye'nin doğusu, Kafkaslar ve Orta Doğu'da görülen P. p. samamisicus alt türünde sırt daha koyudur, oldukça değişken fakat çoğunlukla beyaz bir kanat şeridi olur, bu alt türün dişilerinde bile bu şeridi oluşturan ikinci uçma telekleri daha soluk renktedir. 

Genç bülbüllere çok benzeyen jüvenil kızılkuyrukların kuyruk ortası daha koyu, boyları daha küçük olur. Kısmî gençlik ertesi karınsasına eylül başında girerler. Bundan sonra, ilk kışındaki erkek kızılkuyruklar erişkinlere oldukça benzerler, fakat maske henüz tamamlanmamıştır, parotik bölgede koyu külrengi bir leke olur; gerdan beyazlı-narıncılı çakır, kaşüstü bandı silik ve henüz alına dağılmamıştır. Uçma teleklerinin zıhlarla kontrastı, telekler daha açık kül rengi olduğundan erişkin erkeğe göre daha azdır. Kuyruk telekleri sivri uçlu olur. Üreme ertesi karınsasına eylül başında girerler.

Erişkin dişi kızılkuyrukların sırtı kahverengine çalan soluk boz, karnı belli bellirsiz turuncuya çalan nohudî beyaz olur. Kara kızılkuyruk dişisine çok benzerler, fakat daha açık renkte, boz tonları daha azdır; boğazı açıkça daha soluk, gerdan altı ve karın kirli beyazdır. Ender olarak, erkekte olduğu gibi gerdanda turunca çalan kızıl nüanslar olabilir. Dişi kızılkuyruk, bülbülün hem erkeği hem dişine genel itibariyle oldukça benzemekle beraber, orta uçma teleklerinin koyu kahverengi olmasıyla kesin olarak ayırt edilir; boyu daha ufaktır. İlk kışındaki dişilerle erişkin dişilerin ayırt edilmesi oldukça güçtür; erkekte olduğu gibi, ilk kışındaki kuşun kuyruk teleklerinin sivri olmasına bakılır.

Dağılımı ve yaşam alanı

Ormanlarda, ağaçlıklarda, bahçelerde yaşayan bu tür ağaç kovuklarına ya da yarıklarına yuva yapar. Yuvaya dişi altı-yedi yumurta bırakır. Yazın Türkiye'nin her bölgesindeki ağaçlık kesimlerde, özellikle de dağlık yörelerde ürer.





BAYAĞI KUYRUKKAKAN

Bayağı kuyrukkakan (Oenanthe oenanthe), önceden karatavukgiller (Turdidae) familyasının bir üyesi olarak sınıflandırılan küçük ötücü kuşlara ait bir kuş olup şimdi sinekkapangiller (Muscicapidae) familyasına yerleştirilmiştir.

Avrupa ve Asya'da kuyrukkakan cinsinin en yaygın üyesidir.

Avrupa'da açık taşlı ülkelerde yayılış gösteren, göçmen, böcekçil bir türdür. Asya ile Doğu Kanada ve Grönland garantili yerleridir.

Kaya çatlakları ve tavşan çukurlarında yuva yapar. Kızılgerdandan biraz daha büyük olup yaklaşık 14.5-16 cm kadardırlar.

Her iki eşeyin, beyaz bir kıçı ve kuyruğu var. Kuyruğun sonunda siyah ters T-deseni görülür.